محمد ابویی مهریزی مدیرعامل خانه سازمان های غیردولتی درباره نحوه شکل گیری این خانه می گوید: «بررسی های کارشناسانه نشان می دهد NGOها در سال های ۷۸ تا ۸۱ به ویژه آنهایی که در حوزه جوانان فعالیت داشتند، پایدارتر بودند. سال ۸۰ بحث باشگاه سازمان های غیردولتی در وزارت کشور مطرح شد و قرار بر این شد تا این موضوع در همه استان ها پی گیری شود و الان هم در بیشتر استان ها شکل گرفته است.
سال ۸۱ بسترسازی و ایجاد شبکه های ارتباطی نیز بر عهده خود سازمان ها گذاشته شد که این موضوع در راستای توانمندسازی این سازمان ها بود و این که یاد بگیرند وارد لابی با بخش های دولتی شوند و از طرفی هم نقش مشورتی خود را برای دولت جا بیندازند. گذشته از اینها با این تدبیر، سازمان های غیردولتی با هم همسو می شدند و در فعالیت ها انسجام پیدا می کردند.» وی در ادامه عنوان می کند:
«انسجام سازمان های غیردولتی در نهایت برای تحقق زندگی بهتر و توسعه همه جانبه است که هم برنامه توسعه هم چشم انداز ۲۰ ساله و هم مفاد هزاره سوم سازمان ملل بر آن تأکید دارد.»
خانه سازمان های غیردولتی پس از عبور از پیچ و خم های متعدد نهایتاً در ۲۱ مهر ۱۳۸۴ با فراخوان ۲۵۰ سازمان غیردولتی و با نظارت رسول خادم به عنوان نماینده شورای شهر تهران، سرهنگ روزبهانی نماینده نیروی انتظامی و نیز نماینده ای از استانداری تهران، انتخابات خود را برگزار و ۱۵ نفر را به عنوان هیأت موسس و هیأت مدیره برگزید.
یکی از نکات جالب توجه این انتخابات حضور افراد با رنج سنی متفاوت است چنان که اکنون کوچک ترین عضو آن با ۲۲ سال و بزرگ ترین فرد با ۵۵ سال سن در این خانه فعالیت دارند. ابویی این ویژگی را هم فرصت می داند و هم تهدید: «فرصت به دلیل این که حضور فعال اقشار مختلف با تخصص های مختلف را در این خانه نشان می دهد و تهدید به جهت آن که برای نزدیک کردن سلایق و ادبیات اعضا به زمان بیشتری نیاز داریم.» خانه سازمان های غیردولتی استان تهران با وجود آن که سال ۸۵ را سال فعالیت علمی و طراحی برنامه استراتژیک تعریف کرده از ارتباط گیری و ایجاد زمینه های عملی نیز غافل نمانده است.
برنامه استراتژیک
خانه سازمان های غیردولتی در ابتدای سال ۸۵ کارگاهی آموزشی برای شورای خود در نظر گرفت تا به طراحی برنامه استراتژیک بپردازد. در پیش نویس این برنامه و بیانیه مأموریتی سه ساله آن آمده است: «خانه سازمان های غیردولتی استان تهران تشکلی است غیردولتی، غیر سیاسی و غیرانتفاعی که بر اساس انتخابات قانونی، برای ایجاد زمینه فعال سازمان های غیردولتی با هدف نهادینه کردن فعالیت این سازمان ها در جهت حضور موثر و تخصصی آنان در جامعه و توانمندسازی و حمایت از تشکل های غیردولتی استان با توجه ویژه به شهرستان های آن و با بهره مندی از شبکه های تخصصی تکیه بر خرد جمعی، پاسخگو و عملکرد شفاف در نیل به اهداف خود گام برمی دارد.» و نیز در بخش استراتژی ها و سیاست ها می خوانیم:
۱- آموزش تشکل های غیردولتی عضو با تأکید بر آموزش بیشتر تشکل های غیردولتی استان تهران با همکاری تسهیلگران و تشکل های غیردولتی توانمند استان یا مراکز توانمند سازی تشکل های غیردولتی.
۲- گسترش همکاری با بخش خصوصی برای حمایت از فعالیت های غیردولتی و تامین منابع مالی تشکل های غیردولتی.
۳- جلب همکاری سازمان های غیردولتی توانمند استان تهران با خانه.
۴- اطلاع رسانی و مشورت سازمان یافته، ایجاد مشارکت در تصمیم گیری و اجرای برنامه ها و ایجاد تعلق خاطر سازمانی برای اعضا.
و اما مهم ترین بخش این پیش نویس که اهداف خانه سازمان های غیردولتی را ترسیم می کند:
۱- توانمندسازی تشکل های غیردولتی استان.
۲- ارتقای شبکه های جامعه مدنی استان به منظور تبادل تجربیات و اطلاعات.
۳- تقویت و نهادینه کردن نقش مشورتی سازمان های غیردولتی در تصویب قوانین کشور.
۴- ایجاد مشارکت عمومی جهت دست یابی به توسعه پایدار با تقویت سازمان های غیردولتی.
۵- ایجاد تفاهم، وحدت و ارتقای همکاری بین تشکل های غیردولتی در جهت توسعه اقتصادی و اجتماعی برای تحقق زندگی بهتر.
فرصتی برای عمل
همان طور که عنوان شد خانه سازمان های غیردولتی از یک سو به واسطه شبکه ارتباطی خود فعالیت N.G.O های پراکنده را همسو و منسجم می کند و از سوی دیگر تلاش می نماید جایگاه این شبکه گسترده با طیفی وسیعی از تخصص های گوناگون را در جهت مرتفع نمودن مشکلات دولت بسیج کند؛ مشکلاتی که در بستر جامعه با آنها دست و پنجه نرم می کنیم اما بخش های دولتی توان و یا انگیزه لازم را برای حل شان ندارند.
بنابراین مأموریت ذاتی خانه سازمان های غیردولتی در سال ۸۵ وارد سه حوزه ویژه شد که این حوزه ها از طرفی توانست به توانمندسازی آن کمک کند و از سوی دیگر اعتماد دولت را برای حل مشکلات در خانه سازمان های غیردولتی بیشتر نماید. ابویی در این باره می گوید:
«ابتدا کمیسیون اجتماعی شورای شهر تهران از ما دعوت کرد تا خانه سازمان های غیردولتی در کمیته های تخصصی شورا حضور پیدا کند و در حوزه های تصمیم سازی و مدیریت شهری طرف مشورت قرار گیرد.به طور مثال در بحث جمع آوری متکدیان و یا زنان بی سرپرست و... N.G.Oهای متخصص ما وارد عمل شدند و با شورای شهر همکاری داشتند.
دومین ارتباط ما با مشاوران جوان شهرداری تهران برقرار شد و تصمیم گرفته شد که گروه های متخصص ما در بحث های جدی مدیریت شهری مثل ترافیک، جمع آوری زباله، بازیافت و... با این مرکز همکاری کند. جلسه ای با دکتر قالیباف و معاونین ایشان داشتیم که نتیجه بحث نشان از نگاه مثبت شهرداری به سازمان های غیردولتی و فعال شدن آنها در بحث مدیریت شهری داشت.
و اما جلسه بعدی ما با معاونت نیروی انتظامی استان تهران بود که ایشان خواستند از گروه های محلی برای برقراری امنیت کمک بگیرند.» خانه سازمان های غیردولتی سعی دارد در زمینه های آموزشی نیز با آموزش و پرورش وارد همکاری جدید دو سویه شود. اگرچه این بحث حساسیت های خاصی را دارد اما گویا آموزش و پرورش متقاعد شده است تا در زمینه هایی که خود قادر به آموزش نیست به ویژه در حوزه حیات اجتماعی و مهارت های زندگی از این باشگاه کمک گرفته و به تقویت پایه های آموزشی خود بپردازد.
تأمین مالی
آیا سازمانی که مدعی غیردولتی بودن است می تواند از دولت اعتبار و یا امکانات بخواهد؟
قاعدتاً این موضوع در کشور ما با چالش های متعددی روبه روست چرا که از یک سو نوپا بودن N.G.O ها و به ویژه خانه این تشکل های غیردولتی لزوم حمایت از آنها را توجیه می کند اما از سوی دیگر چنین هراسی نیز وجود دارد که غیرمستقیم «دولتی میانه» میان دولت و مردم شکل گیرد و به جای آن که سازمان های غیردولتی نقش پل ارتباطی را بازی کنند خود به دولتی دیگر که نام غیردولتی حمل می کنند، بدل شوند.
ابویی معتقد است حمایت و تامین اعتبار اولیه و حتی اختصاص برخی امکانات برای بسترسازی رشد سازمان های غیردولتی لازم است اما در ادامه آنها باید بتوانند با پروژه های عام المنفعه، حمایت های مردمی و نیز حق عضویت حیات مالی خود را تضمین کنند.
